12-04-2012
Gewoon een jongen uit een kansarme boerenfamilie, vaderloos vanaf zijn tweede levensjaar, klusjesman om zijn studies te kunnen betalen, imitator van clowns en goochelaars, diepgelovig kind van een diepgelovige moeder, en uitgegroeid tot één van de grootste en invloedrijkste opvoeders van de eeuw van de industrialisering, vandaag zouden we zeggen “a selfmade man”. Klink dat niet modern, aangepast aan onze tijd? Ver van zweverig gedoe? Los van onnodige kerkgebondenheid? Mooi seculier?
De waarheid is anders.
Zijn leven:
Giovanni Bosco werd geboren op 16 augustus 1815, in een dorp aan de rand van Turijn, Castelnuovo d’Asti, op het ogenblik dat in Waterloo Napoleon definitief werd verslagen en de toenmalige grootmachten probeerden een nieuw Europa op te bouwen, met grote hoop op langdurige vrede en stabiliteit (klinkt nogal hedendaags). Zijn vader Francesco Bosco, een arme boer, stierf toen de jongen twee was en zijn opvoeding dankte hij aan zijn moeder, Margherita Occhiena (die onlangs door Paus Benedictus XVI zalig werd verklaard).
Als kleine jongen was Giovanni enthousiast door wat hij zag op straat: spelende jongeren, voorbij trekkende circusartiesten en reizende toneelspelers. Hij was klaarblijkelijk zeer goed in het uitbeelden en navertellen van wat hij had meegemaakt. Zijn omgeving zag hem als zeer intelligent, maar in het toenmalige koninkrijk Piemonte was studeren niet evident, want zeer kostelijk voor gewone mensen.
Vanaf zijn tiende wou Giovanni priester worden. Door bij te verdienen met allerlei klussen en beroepen (bakkersjongen, schoenmakershulpje, schrijnwerker) slaagde hij erin zijn humaniora te voleindigen, om daarna naar het seminarie te gaan. Giovanni werd priester gewijd in 1841. Zijn eerste functie was deze van kapelaan in een Turijnse buitenwijk met veel arbeiders en verwaarloosde straatjeugd. Vanaf zijn eerste stappen als priester trachtte hij die jongeren te ontmoeten. Dit mondde spoedig uit in de stichting van een ontmoetingsplaats of oratorium, waar aan deze straatjongeren (dikwijls te jonge, ongeletterde en uitgebuite werknemers) naast een gezonde ontspanning en eventueel een opleiding, eveneens catechismusles werd gegeven. Het doel was een gedegen beroepsopleiding te bezorgen, hand in hand met kennis van de leer van de Kerk. Zijn eigen ervaringen in de arbeiderswereld tekenden zijn verdere leven en apostolaat.
Ik hoor sommige tijdgenoten hierbij al spreken van betutteling, valse barmhartigheid, paternalisme, godsdienst als opium voor het werkende volk …, terwijl dit in het geval van Don Bosco helemaal niet opging. Hij kwam immers zelf uit de arme arbeidersklasse en heeft de binding met zijn opvoeding en sociale omgeving nooit verloren. Integendeel, hij heeft zijn apostolaat steeds waargemaakt tussen de armen en de meest kwetsbaren, maar dan wel vanuit zijn roeping als christen en priester van de katholieke kerk. Onder invloed van Minister Rattazzi en van Paus Pius IX stichtte Don Bosco vanuit die opstelling de Congregatie der Salesianen en de Zusters van Don Bosco, waardoor zijn werk doorheen gans Italië en ver erbuiten werd gevestigd en uitgebreid.
In heel zijn opvoedingswerk, zijn apostolaat en zijn publicaties is er steeds de zorg voor de misdeelde jeugd, de zorg voor jonge werklozen, samen met de inzet voor de eerlijkheid bij afgesloten arbeidscontracten en een eerlijk loon naar arbeid, kennis en inzet. Daar heeft Don Bosco zich dikwijls persoonlijk voor ingezet. Maar daarnaast en op de eerste plaats vervulde hij zijn rol en roeping als priester, als verkondiger van het Woord en bedienaar van de sacramenten.
Don Bosco is overleden op 31 januari 1888, maar zijn werk werd en wordt verder gezet door vele honderden Salesianen en Zusters van Don Bosco, die heden nog steeds een van de grootste congregaties vormen van de katholieke kerk. Zij hebben actueel ook het grootse aantal roepingen.
Verheffing tot de eer der altaren:
Don Giovanni Bosco werd vereerd als eerbiedwaardig sinds 24 juli 1907, na de afkondiging door Paus Pius X.
Zijn zaligverklaring door Paus Pius XI volgde op 2 Juni 1929.
Op 1 april 1934 werd hij, eveneens door Pius XI, heilig verklaard.
Patroonheilige:
Uiteraard is Don Bosco de patroonheilige van de congregaties die hij zelf heeft gesticht.
Hij wordt vereerd als patroonheilige van alle leerjongens, van de jongens in het algemeen, van de uitgevers, van de arbeiders en van alle schoolkinderen en studerende jeugd.
Verderzetting van zijn leven en werk:
Zoals hiervoor vermeld wordt zijn werk verder gezet door o.a. de Priesters en Zusters van Don Bosco, die tot voor enkele jaren ook in ons land zeer populair waren en gekend om de hoge kwaliteit van hun onderwijsinstellingen, vooral op het vlak van beroeps- en technische opleidingen.
Een aantal van onze jeugdbewegingen zouden zonder zijn voorbeeld van opvoeding en opvang van de jeugd nooit bestaan hebben. Dit geldt zeer zeker voor de Chirojeugd, die ontstaan is uit losse patronaatswerkingen in individuele parochies, meestal onder leiding van een jonge onderpastoor. In de loop der tijd hebben zij zich verenigd in de Chirojeugd. De doelstellingen: een aanbod van gezonde ontspanning, in een gestructureerd kader weg van het straatleven, en tot in de zestiger jaren met een stevige (aan de tijd aangepaste) discipline. De grondgedachte hierbij was de Blijde Boodschap en de Leer van de Kerk.
Ook Kardinaal Jozef Cardijn (voor de vroegere Kajotters ‘Mijnheer Cardijn’) vond bij de stichting van de KAJ voor een groot deel zijn inspiratie bij Don Bosco en zijn salesiaanse werk.
Teksten en uitspraken van Don Bosco ter overweging:
“Blijf ver weg van slechte gezellen als van de giftige beet van een slang. Als je goede vrienden hebt, ben ik er zeker van dat je later zal delen in de vreugde van de hemel. Blijf je echter voortdurend in slecht gezelschap, zal je zelf de slechte weg opgaan, met het gevaar je eigen ziel te verliezen.”
“Vermaak jezelf zoveel je kan, maar blijf weg van de zonde.”
“Hoop je van God veel genade te verkrijgen? Bezoek Hem dan veel. Je bezoeken aan het Heilig Sacrament geven veel kracht, en zijn een niet te verwaarlozen manier om de aanvallen van de duivel en het kwade te overwinnen. Als je Jezus in Zijn Heilig Sacrament regelmatig bezoekt zal de duivel over jou geen macht hebben.”
L.P.
Forumcatholicum 