27-03-2014
Het leven van heiligen is niet iets “middeleeuws”. Sommige van onze medemensen uit meer recente generaties hebben in hun leven een indrukwekkend getuigenis afgelegd van bekering en geloof. Zo ook Edith Stein, intellectuele, universiteitsdocente, bekeerlinge en karmelietes.
Leven, geschiedenis en werken:
Edith Stein werd geboren in een welstellende joodse familie op 12 oktober 1891 te Breslau, West – Pruisen (nu Wroclaw in Polen) en overleed vermoedelijk op 9 augustus 1942 in het Nazi concentratiekamp van Auschwitz-Birkenau. Zij werd geboren in een orthodox joods gezin, als jongste van elf kinderen. Ondanks de beleving thuis van de joodse eredienst werd Edith in 1905 atheïste.
Ze ging studeren aan diverse Duitse universiteiten in Göttingen, Breslau, Freiburg im Breisgau. Zij studeerde filosofie, psychologie en geschiedenis. In 1916 behaalde zij haar doctorstitel cum laude met prof. Edmund Husserl als promotor en met als proefschrift “Zum Problem der Einfühlung”. Ondanks haar atheïsme las ze, terwijl ze bij vrienden verbleef, de autobiografie van de H. Teresa van Avila, wat haar deed besluiten katholiek te worden. Ze werd gedoopt op 1 januari 1922, gaf haar assistentschap aan de universiteit op en ging les geven aan een meisjesschool van de zusters dominicanessen te Speyer.
In 1932 ging ze verder studeren aan de universiteit van Münster en daar bestudeerde zij St. Thomas van Aquino. In 1934 trad ze in bij de Karmelietessen te Keulen en ze nam de naam Teresa Benedicta van het Kruis aan. Ook haar zus Rosa liet zich in die periode dopen. Kort na de machtsovername door de Nazi’s viel zuster Teresa Benedicta, die toen les gaf aan de universiteit van Münster, onder het Berufsverbot en diende haar leerstoel te verlaten. Vanaf deze machtsovername drong zij in haar briefwisseling met de H. Stoel en met de nuntius in Duitsland (Eugenio Pacelli, de latere Pius XII) erop aan om het Nazisme te veroordelen, wat in 1936 daadwerkelijk gebeurde (Encycliek Mit brennender Sorge van Pius XI, opgesteld door Kard. Eugenio Pacelli).
In 1938 vluchtte ze naar Echt in Nederland, maar na de bezetting van Nederland door de Duitse troepen werden er regelmatig razzia’s tegen joden georganiseerd. In 1942 werden grote groepen joden opgepakt door de bezettingsmacht, als repliek op een door de Nederlandse bisschoppen gepubliceerd herderlijk schrijven waarin de deportatie van de joden werd veroordeeld. Edith Stein werd samen met haar zuster gearresteerd en geïnterneerd in een doorgangskamp. Dit werd onherroepelijk gevolgd door deportatie naar Auschwitz-Birkenau, waar ze op 8 of 9 augustus werd omgebracht in de gaskamers, en gecremeerd.
Verering:
Haar zaligverklaring gebeurde door paus Johannes-Paulus II op 1 mei 1987 en haar heiligverklaring volgde op 11 oktober 1998, als “dochter van Israël en trouwe dochter van de Kerk”.
Omwille van haar publicaties (Potenz und Akt uit 1931, Endliches und Ewiges Sein uit 1937 en Kreuzeswissenschaft, eine Studie über Johannes vom Kreuz, postuum uitgegeven in 2003) wordt overwogen om haar de titel van “Kerklerares” toe te kennen.
Samen met de H. Brigitta van Zweden en de H. Catharina van Siena wordt ze als beschermheilige van Europa vereerd.
Meerdere scholen in verschillende bisdommen (o.a. in Gent en in Nederlandse en Duitse bisdommen) werden naar haar genoemd.
Betekenis:
Edith Stein kan beschouwd worden als lichtend voorbeeld van een zoekend mens, die vanuit haar opleiding, via de omweg van het atheïsme, dankzij haar onderzoek en wetenschap heeft ervaren dat er buiten de empirische werkelijkheid “meer” bestaat: een geestelijke werkelijkheid die de verklaring inhoudt van het universum, van de schepping, van God. Dit leidde tot haar bekering, haar toetreding tot de Kerk en uiteindelijk haar beslissing om als Karmelietes door het leven te gaan.
Laten we tot haar bidden om voorspraak bij God voor de bekering van Europa, of meer algemeen, het rijke Westen.
L.P.
Nawoord
Uit haar levensgeschiedenis kunnen we afleiden dat Edith Stein sinds haar prille jeugd op zoek was naar de waarheid. Geen goedkope of theoretische waarheid, maar De Waarheid. Die zoektocht mondde uit in haar bekering tot het katholicisme. Op deze nieuwe weg ging zij verder, zonder compromissen. Zij had haar geluk en zekerheid gevonden in Christus en niets of niemand kon haar dit nog ontnemen. Het hiernavolgend relaas over haar laatste levensdagen getuigt hiervan.
(Bron: http://www.heiligen.net/heiligen/08/09/08-09-1942-edith.php )
De laatste week
De volgende dag zaten ze in het concentratiekamp van Westerbork in Drente. Vandaar vertrokken de treinen naar de concentratie- en vernietigingskampen in Duitsland en Polen. Op 6 augustus heeft ze nog een kort briefje geschreven naar Echt: ze vraagt er om een paar kleine dingetjes en voegt eraan toe: “Geloof het of niet, maar ik kan hier bidden in alle rust.” Ooggetuigen vertellen dat zij te midden van alle chaos de rust zelve was: “In het concentratiekamp hoorde je overal huilen, en onder degenen die net aangekomen waren, heerste een onbeschrijflijke chaos. Zuster Benedicta hield zich bezig met de vrouwen: zij hielp en troostte, waar ze maar kon. Ze was een toonbeeld van kalmte, ze leek haast wel een engel. Vele moeders waren zo’n beetje de waanzin nabij, en zaten zo apathisch voor zich uit te staren dat ze zelfs hun kinderen vergaten. Zuster Benedicta ontfermde zich over die kleintjes, ze hielp ze bij het wassen en kamde hun haren; zorgde dat ze wat te eten kregen en dat er op hen gelet werd. De dagen dat ze in het kamp zat, zag je haar almaar bezig met zorgen en schoonmaken; de mensen stonden er versteld van”. Tot zover een overlevende. En dan te bedenken dat deze vrouw ooit de onhandigheid was in eigen persoon!
Op 7 augustus ‘ s morgens om half vier zette de trein zich in beweging naar het oosten. De gevangenen stonden samen geperst in veewagens. Twee dagen later kwam het transport aan in vernietigingskamp Auschwitz. Men weet dat de gevangenen meteen werden doorgestuurd naar de gaskamers. Onder hen zuster Teresia Benedicta a Cruce, Edith Stein, 50 jaar oud. In 1939 had zij geschreven dat zij “met liefde offers van pijn, verdriet en lijden wilde brengen, als daarmee de wereldvrede kon worden bewaard”. Die offers heeft zij gebracht…
Forumcatholicum 